Czy zastanawiasz się jaki filtr przeciwsłoneczny wybrać? Czy taki preparat zapewni Ci pełną ochronę przed szkodliwym działaniem promieni UV? Czy podkład z filtrem wystarcza aby ochronić skórę? To tylko kilka pytań na które znajdziesz tu odpowiedź.
W gąszczu informacji gubisz się i nie potrafisz dostosować produktu do rodzaju skóry, szczególnie jeśli jest ona wrażliwa i kremy z filtrami nie spełniają Twoich oczekiwań. Wpis, który przygotowałam to małe kompedium wiedzy na temat filtrów, który odpowiada na wszystkie najważniejsze kwestie dotyczące ochrony przed szkodliwym działaniem promieniowania UV.
Co stanie się jeśli nie będziemy używały preparatów z filtrami ochronnymi?
Najpoważniejszym skutkiem braku ochrony przed słońcem jest nowotwór skóry. Poza tym promieniowanie UV uszkadza skórę i doprowadza do szybszego jej starzenia, powoduje też zmarszczki i plamy barwnikowe (przebarwienia).
Czy filtry zapewniają pełną ochronę przed promieniowaniem UV?
Zdecydowanie NIE, żaden filtr nie chroni przed promieniowaniem z pełnego zakresu UV. Filtr SPF50 zapewnia ochronę na poziomie 98%, jest to maksymalna ochrona przeciwsłoneczna. Wraz z zastosowaniem odpowiednich preparatów przeciwsłonecznych powinniśmy zadbać o nasz ubiór. Szczególnie jeśli ekspozycja na słońce będzie trwała kilkadziesiąt lub więcej minut, warto nakryć głowę kapeluszem z rondem lub czapką z daszkiem. Warto chronić również oczy i założyć okulary przeciwsłoneczne.
Co to jest czynnik SPF?
Czynnik SPF oznacza zdolność do powstrzymania rumienia wywoływanego przez słońce. Rumień jest oznaką uszkodzenia wywołanego głównie przez promieniowanie UVB. Jeżeli stosujesz filtr SPF15 to oznacza, że możesz przebywać na słońcu 15 razy dłużej, bez widocznej reakcji rumieniowej. Czynnik ten chroni przed większością fal o długości UVB, jednak ma niewielki wpływ na ochronę przed falami UVA. Mierzy się go poprzez obserwację czasu ekspozycji koniecznej do wywołania umiarkowanego zaczerwienienia skóry przy nieobecności produktu z czasem do takiego samego efektu w obecności produktu.
Co to jest czynnik UVAPF?
Jest to czynnik ochrony przed powstaniem trwałej pigmentacji (PPD) wywołanej przez UVA mierzony poprzez porównanie czasu ekspozycji potrzebnej do wywołania umiarkowanego pociemnienia skóry przy nieobecności produktu z czasem wymaganym do spowodowania takiego samego poziomu w obecności produktu.
Efekty działania UVA na skórę widoczne są nieco później dlatego do tej pory nie udało się opracować wystandaryzowanego pomiaru efektywności filtrów chroniących przed UVA. Oczywiście marki opracowały swoje metody, natomiast FDA (Agencja Żywności i Leków) nie ustaliła, która metoda jest najlepsza.
Ile filtra powinnam nakładać?
Najpowszechniejszą metodą oceny właściwej dawki filtra zapewniającego ochronę opisaną przez producenta jest reguła łyżeczki do herbaty.
Reguła łyżeczki do herbaty – należy użyć więcej niż połowę łyżeczki na każde z miejsc: obszar głowy i szyi, ramię, nieco więcej na: przód tułowia, tył tułowia, prawa noga, lewa noga.
Jest to bardzo ważne, gdyż udowodniono, że stosujemy zbyt mało produktu i co się z tym wiąże ochrona przed słońcem jest znacząco mniej efektywna.
Przeciętna twarz ma powierzchnię 600cm kwadratowych, na którą należałoby nałożyć ok 1,2 g pudru z filtrem, większość z nas stosuje go dużo mniej, odpowiadając wartości tylko 0,085g czyli nasza ochrona jest nieskuteczna.
W przypadku mleczka z filtrem jest to 0,8g, a powinno się go stosować 1,5 raza więcej.
Ochrona, którą uzyskuje większość ludzi równa jest ok 1/3 SPF z etykiety produktu.
Trzeba pamiętać, że w trakcie ekspozycji filtry tracą właściwości i trzeba nakładać je ponownie.
Jaki filtr wybrać – fizyczny czy chemiczny?
Filtry Fizyczne (nieorganiczne, mineralne) – rozpraszają / odbijają promienie słoneczne, chronią przed UVB i częściowo przed UVA
Przede wszystkim te filtry rzadko kojarzone są z reakcjami alergicznymi dlatego będą korzystniejsze dla skór wrażliwych. Ponad to cechują się największą skutecznością w szerokim zakresie blokowania światła słonecznego, stąd ich przeznaczenie – na plaże oraz przy wspinaczkach na duże wysokości. Główną cechą odróżniającą filtry fizyczne od chemicznych jest sposób ochrony przed słońcem – działanie wyłącznie na powierzchni skóry gdzie rozpraszają, odbijają promienie słoneczne. Składnikami takich filtrów są najczęściej dwutlenek tytanu, tlenek magnezu, tlenek żelaza i tlenek cynku.
Problemem filtrów fizycznych są często ich przestarzałe formuły, które obnażają mankamenty tego rodzaju ochrony. Przede wszystkim filtry te bywają nieprzezroczyste, plamią ubrania, stając się uciążliwe, co w konsekwencji doprowadza do rezygnacji z takiej ochrony. Nowoczesne receptury cechuje zupełnie inna jakość, przede wszystkim formuła zachowuje przezroczystość na skórze, filtry te oferują ochronę przed promieniowaniem UVA i UVB oraz nie powodują podrażnień. Szukajmy więc preparatów na bazie tlenku cynku (ZnO – Zinc Oxide, CI 77947) i dwutlenku tytanu (TiO2 – Titanum Dioxide, CI 77891).
Filtry fizyczne w odróżnieniu od chemicznych działają tylko na powierzchni skóry, co ogranicza ewentualne występowanie uczuleń. Najlepiej stosować mieszankę wspomnianych filtrów, gdyż każdy z nich działa w nieco inaczej.
Wybierajmy takie filtry fizyczne, których cząsteczki otoczone są dimetikonem lub silikonem – zwiększają one bezpieczeństwo aby cząsteczki metali nie wniknęły wgłąb skóry. Udowodniono, że jeśli TiO2 przekroczyłoby warstwę rogową mogłoby doprowadzić do uszkodzenia DNA i zainicjować szkodliwe procesy w skórze.
Filtry chemiczne (organiczne) – pochłaniające promienie UV
Filtry chemiczne są często łączone z filtrami fizycznymi, tworząc produkt o wysokim SPF i szerokim zastosowaniu w warunkach znacznego wystawienia skóry na słońce. Wadą tego typu filtrów jest pochłanianie promieniowania, które następnie musi być w skórze rozproszone – jako ciepło lub światło, co w konsekwencji może doprowadzić do powstania wolnych rodników lub fotoproduktów wchodzących w interakcje z innymi związkami w recepturze. Takie produkty mogą zaatakować skórę, jednak nie dochodzi do tego często. Filtry chemiczne mogą wywoływać reakcje alergiczne lub fotoalergiczne u skór wrażliwych. Niektóre z nich są niestabilne. Bywa, że filtry chemicznie są wchłanianie do organizmu, co wykazało ich obecność w moczu. Dlatego zazwyczaj na produktach zawierających filtry chemiczne odnajdziemy informację o zakazie stosowania u dzieci poniżej 2 roku życia.
Blokerem wchłaniania przez skórę filtra chemicznego jest technologia mikroenkapsulacji, używana przede wszystkim po to by zapewnić większą stabilność, co za tym idzie skuteczność filtru. Dlatego nie każdy filtr chemiczny będzie tak samo reagował na skórze, w tym także powodował jej zapalenie.
Przykładowe filtry chemiczne przeciwdziałające UVB to:
Dobrze tolerowane – Octyl Methoxycinnamate, ethylhexyl methoxycinnamate inaczej nazywany Parsol MCX, Octinoxate, Cinoxate, Uvinul MC, Octoksykat, EMC, OMC, Escalol 557, Isoamyl p-methoxycinnamatel (Amiloxate).
Bardzo stabilne i dobrze tolerowane – 4-Methylbenzylidene Camphor (Eusolex 6300, Parsol 5000, MBC, Benzylidene Camphor Sulfonic Acid, Camphor Benzalkonium Methosulfate, Terephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid.
Niewysoki współczynnik absorpcji UV, ale łączone z innymi filtrami – Octyl Salicylate, Ethylhexyl Salicylate (Escalol 587, Homosalate, HMS).
Mogą powodować alergie i przenikać wgłąb skóry – PABA, PEG-25 PABA, Octyl Dimethyl PABA.
Pozostałe – podchodne benzimidazolu – Eusolex 232, Ensulizole, PBSA, Parsol HS.
Przykładowe filtry chemiczne przeciwdziałające UVA to:
Butyl Methoxydibenzoylomethane (Parsol 1789, Avobenzon, BMDBM, Eusolex 9020) – stosowany z Oktokrylenem lub 4-Methylbenzilidene Camphor zostaje zabezpieczony przed fotodegradacją i polepszone zostają jego funkcje ochronne.
Bardzo stabilne, wodoodporne i świetnie chronią przed krótkimi falami UVA – 3-Benzylidene Camphor, 4-Methylbenzylidene Camphor, Terephthalylidene Dicamphor Sulfonic Acid, Mexoryl SX, Ecamsule.
Przykłady filtrów chemicznych przeciwdziałających zarówno UVB, jak i UVA:
Benzophenone-3, oksybenzon, Eusolex 4360, Escalol 567, Uvinul M40, benzophenone-4, Sulisobenzon, Escalol 577, Uvinul MS40, benzophenone-5.
Filtry, które łączą działanie filtrów fizycznych, w tym nie podrażniają skóry, nie penetrują wgłąb, nie alergizują to: Methylylene Bis-Benzotriazolyl Tetramethylbutylphenol, Parsol Max, Tinosorb M, Bisotrizole, MBBT, Bis-Ethylhexyloxyphenol Methoxyphenyl Triazine, Tinosorb S, Parsol Shield, Bemotrizinol, BEMT, anizotriazyna, Drometrizole, Trisiloxane, Mexoryl XL oraz disodium phenyl dibenzimidazole tetrasulfante, Neo Heliopan AP, bisimidazylat, DPDT.
Nieskuteczny w wodzie i na skutek pocenia – Octocrylene, Eusolex OCR, Parsol 340, Neo Heliopan 303.
Od czego zależy fotostabilność filtrów przeciwsłonecznych? Jakie filtry są najskuteczniejsze?
Fotostabilność zależy od trzech czynników: typ filtra, typ rozpuszczalnika i typ nośnika. Najbardziej efektywnym rozwiązaniem w doborze ochrony przeciwsłonecznej jest wybór preparatu, który łączy kilka filtrów. Dlaczego? Odpowiednie ich dobranie wzmacnia stabilność jednego lub więcej z nich. Ponad to różne filtry mają różne zakresy filtrowania UV stąd po ich złączeniu otrzymujemy produkt o lepszej ochronie przed UV.
Substancje takie jak: Ecamsule (Mexoryl XStm), Avobenzone (Parsol 1789), Bisoctrizole (Tinosorb M) i inne, cechują różne zakresy filtrowania ultrafioletu dlatego są łączone.
Czy substancje zawarte w filtrach wpływają na organizm?
Generalnie, filtry fizyczne nie mają wpływu na organizm. Nowoczesne formuły zawierają cząsteczki dimetikonu lub silikonu, które otaczając cząsteczki metali skutecznie niwelują ryzyko wchłaniania ich przez skórę. Ponad to filtry fizyczne cechuje większe bezpieczeństwo przed ryzykiem powstania ewentualnych alergii czy kontaktowego zapalenia skóry. Podobnie jest w przypadku nowoczesnych filtrów chemicznych, gdzie cząsteczki zamknięto przy pomocy technologii mikroenkapsulacji. Z uwagi na rodzaj filtra i mechanizm działania, nie możemy jednak całkowicie wykluczyć skutków ubocznych, w tym wchłaniania do organizmu.
Czy filtry UV mogą być wodoodporne? Co oznacza odporność filtra na wodę?
Odporność filtru na wodę oznacza, że poziom ochrony SPF utrzymuje się nadal po 40 minutach od zetknięci z wodą. Te bardzo odporne utrzymują właściwości nawet 80 minut. Nie wolno na etykietach zaznaczać, że filtr jest wodoodporny, jest to błąd. Nie ma filtrów całkowicie odpornych na wodę. Niestety filtry oporne na wodę zazwyczaj są nieprzyjemnie lepkie, tłuste, podobnie jak te o wyższym SPF.
Jak odzież wpływa na ochronę skóry przed słońcem?
Około 90% odzieży na lato oferuje ochronę równą filtrowi SPF30 lub większemu. W przypadku 80% tych ubrań oferują one prawie całkowitą ochronę w warunkach normalnej ekspozycji na słońce. Co ciekawe, pranie ubrań może zwiększać ochronę przeciwsłoneczną – bawełna kurczy się, co się z tym wiąże – zmniejszają się przestrzenie w tkaninie i jesteśmy lepiej chronieni. Warto abyśmy nosili okrycia głowy z rondem lub daszkiem oraz okulary przeciwsłoneczne.
Czy ochrona przed słońcem zmniejsza wchłanianie witaminy D?
Od dłuższego czasu trwają dyskusje czy zastosowanie filtru słonecznego hamuje syntezę witaminy D w skórze. Jak wiemy promieniowanie UVB pobudza organizm do syntezy witaminy D, jeśli będzie ono blokowane teoretycznie synteza ta powinna zostać zahamowana. Różne badania prezentują odmienne wnioski, jedne przeczą hamowaniu syntezy, inne je potwierdzają. Większość badaczy zgodziło się co do tego aby przez kilka minut wystawiać skórę na słońce bez użycia filtra, jeśli ekspozycja ta miałaby trwać dłużej – zaleca się zastosowanie odpowiedniego kosmetyku z filtrem.
Czy antyoksydanty posiadają wartość fotoprotekcyjną?
Przede wszystkim antyoksydanty zwiększają efektywność fotoprotekcji w połączeniu z filtrami przeciwsłonecznymi. Zostało to udowodnione badaniami naukowymi. Antyoksydanty wyłapują wolne rodniki zanim te spowodują uszkodzenie skóry. Naukowcy przekonują o większych korzyściach antyoksydantów przyjmowanych doustnie, argumentując, że nie są one usuwane mechanicznie ze skóry, a także w sposób pewniejszy docierają tam gdzie powinny – w preparatach nakładanych na skórę nie ma pewności, że będą zdolne do właściwego wnikania w skórę.
Jak jeszcze możemy chronić skórę przed słońcem?
Pewne badania wykazały, że korzystny wpływ na fotoprotekcję wykazuje przebyta terapia retinoidami, zażywanie polifenoli z zielonej herbaty i zastosowanie diety niskotłuszczowej.
Jaki wpływ na skórę mają filtry ochronne zawarte w produktach do makijażu?
Nie każdy składnik filtru przeciwsłonecznego nadaje się do umieszczenia w podkładzie. Deklarowany SPF na produkcie nie odzwierciedla w pełni skuteczności tego produktu w ochronie przed słońcem. Zazwyczaj nakładamy mniej pudru czy podkładu z takim filtrem aniżeli jest to potrzebne do właściwej ochrony.
Czy istnieje przesłanka by stosować filtry UV przez cały rok?
Choć do ziemi dociera najwięcej promieniowania UVA, to pozostałe 3,5% promieniowania UVB stanowi równie duże zagrożenie dla życia, mogące powodować nowotwory skóry. Jeżeli na etykiecie kosmetyku znajdujemy oznaczenie SPF, dotyczy ono wyłącznie ochrony przed UVB. Promieniowanie UVA dociera do nas niezależnie od pory roku i pory dnia, od stopnia zachmurzenia. Przyczynia się do powstania zmarszczek i starzenia się.
Działanie niepożądane filtrów przeciwsłonecznych
- Tylko filtry chemiczne mogą powodować kontaktowe zapalenie skóry, podrażnienia i wywoływać reakcje fototoksyczne i fotoalergiczne,
- Dodatki do filtrów – kompozycje zapachowe, konserwanty mogą wywoływać reakcje alergiczne,
- Nośniki filtrów – tłuste preparaty mogą pogorszyć trądzik – nie pojedynczy olej, a sam nośnik może wywołać powstanie zaskórników,
- Filtry przeciwsłoneczne nie oferują całkowitego zabezpieczenia skóry przed słońcem. Filtry mogą pośrednio zachęcać do częstszego i dłuższego przebywania na słońcu, co z kolei przyczynia się do powstania chorób skóry.
- Filtr filtrowi nierówny. Wysokie SPF nie gwarantuje najlepszej protekcji. Przypominam, że wysoka wartość SPF zabezpiecza skórę przed promieniowaniem UVB. Bywa, że w preparatach o mniejszej fotoprotekcji SPF znajdują się składniki lepiej działające na promieniowanie UVA. Podsumowując wybór filtru kierowany jedynie zasadą – im wyższe SPF nie powinno być jedyną przesłanką do decyzji.
Jestem ciekawa Waszego zdania na temat filtrów. Jakie cechy powinien zawierać filtr aby był miły w użytku? Jakiego kosmetyku używacie? Czy zwracacie uwagę na rodzaj filtra, czy wyłącznie kierujecie się wartością SPF przed zakupem?
Czy artykuł jest dla Was przydatny? Zachęcam do pozostawienia komentarza :)
Artykuł powstał na bazie wiedzy zaczerpniętej z książek wydawnictwa medycznego PZWL oraz artykułu z czasopisma Beauty Forum wydanie 6/2018 skąd zaczerpnęłam pełen spis INCI filtrów chemicznych.